小白杨水千丞全

谁知盘中餐，知盘中餐粒粒皆辛苦？出自唐代诗人李绅作品《悯农二首》。粒粒这组诗深刻地反映了中国封建时代农民的皆辛生存状态。第一首诗具体而形象地描绘了到处硕果累累的苦全景象，突出了农民辛勤劳动获得丰收却两手空空、诗意思及赏析惨遭饿死的知盘中餐小白杨水千丞全现实问题；第二首诗描绘了在烈日当空的正午农民田里劳作的景象，概括地表现了农民终年辛勤劳动的粒粒生活，最后以“谁知盘中餐，皆辛粒粒皆辛苦”这样近似蕴意深远的苦全格言，表达了诗人对农民真挚的诗意思及赏析同情之心。组诗选取了比较典型的知盘中餐生活细节和人们熟知的事实，集中地刻画了当时社会的粒粒矛盾。全诗风格简朴厚重，皆辛语言通俗质朴，苦全音节和谐明快，诗意思及赏析并运用了虚实结合与对比手法，增强了诗的表现力。这两首诗不仅在民间广泛流传，在文学史上亦有一定影响，近代以来更作为思想教材选入了小学教科书。

作品原文

悯农二首

李绅

其一

春种一粒粟，废材元素师兽王吃上瘾秋收万颗子。

四海无闲田，农夫犹饿死。

其二

锄禾日当午，汗滴禾下土。

谁知盘中餐，粒粒皆辛苦？

词句注释
⑴悯：怜悯。这里有同情的意思。诗一作《古风二首》。这两首诗的排序各版本有所不同。
⑵粟：泛指谷类。
⑶秋收：一作“秋成”。子：指粮食颗粒。
⑷四海：指全国。闲田：没有耕种的田。
⑸犹：仍然。
⑹禾：谷类植物的统称。
⑺餐：一作“飧”。熟食的通称。

作品译文

其一
春天播种下一粒种子，到了秋天就可以收获很多的粮食。
天下没有一块不被耕作的田，可仍然有种田的农夫饿死。

其二
农民在正午烈日的暴晒下锄禾，汗水从身上滴在禾苗生长的土地上。
又有谁知道盘中的饭食，每颗每粒都是农民用辛勤的劳动换来的呢？

创作背景

根据唐代范摅《云溪友议》和《旧唐书·吕渭传》等书的记载，大致可推定这组诗为李绅于唐德宗贞元十五年（799年）所作。

作品鉴赏

第一首诗一开头，就以“一粒粟”化为“万颗子”具体而形象地描绘了丰收，用“种”和“收”赞美了农民的劳动。第三句再推而广之，展现出四海之内，荒地变良田，这和前两句联起来，便构成了到处硕果累累，遍地“黄金”的生动景象。“引满”是为了更有力的“发”，这三句诗人用层层递进的笔法，表现出劳动人民的巨大贡献和无穷的创造力，这就使下文的反结变得更为凝重，更为沉痛。“农夫犹饿死”，它不仅使前后的内容连贯起来了，也把问题突出出来了。勤劳的农民以他们的双手获得了丰收，而他们自己还是两手空空，惨遭饿死。诗迫使人们不得不带着沉重的心情去思索“是谁制造了这人间的悲剧”这一问题。诗人把这一切放在幕后，让读者去寻找，去思索。要把这两方综合起来，那就正如马克思所说的：“劳动替富者生产了惊人作品（奇迹），然而，劳动替劳动者生产了赤贫。劳动生产了宫殿，但是替劳动者生产了洞窟。劳动生产了美，但是给劳动者生产了畸形。”

第二首诗，一开头就描绘在烈日当空的正午，农民依然在田里劳作，那一滴滴的汗珠，洒在灼热的土地上。这就补叙出由“一粒粟”到“万颗子”，到“四海无闲田”，乃是千千万万个农民用血汗浇灌起来的；这也为下面“粒粒皆辛苦”撷取了最富有典型意义的形象，可谓一以当十。它概括地表现了农民不避严寒酷暑、雨雪风霜，终年辛勤劳动的生活。“谁知盘中餐，粒粒皆辛苦”，不是空洞的说教，不是无病的呻吟；它近似蕴意深远的格言，但又不仅以它的说服力取胜，而且还由于在这一深沉的慨叹之中，凝聚了诗人无限的愤懑和真挚的同情。

这两首小诗在百花竞丽的唐代诗苑，同那些名篇相比算不上精品，但它却流传极广，妇孺皆知，不断地被人们所吟诵、品味，其中不是没有原因的。

首先，这两首诗所抒写的内容是人们经常接触到的最熟悉的事情。但是，最熟悉不一定真知道，生活中就有许多熟视无睹的情况，如果一旦有人加以点拨，或道明实质，或指出所包含的某种道理，就会觉得很醒目，很清楚，从而加深了认识。这两首小诗所以有生命力，就有这一方面的道理。

“春种一粒粟，秋收万颗子”，这个春种秋收的景象大概是人人习见，众人皆知的，然而往往难于像诗人那样去联系社会、阶级而思考一些问题。诗人却想到了，他从“四海无闲田”的大丰收景象里看到“农夫犹饿死”的残酷现实。这一点拨就异常惊人醒目，自然给人留下深刻的印象。再如“盘中餐”，这原是人们天天接触，顿顿必食的，然而并没有谁想到把这粒粒粮食和农民在烈日之下的汗水联系在一起。诗人敏锐地观察到了，并凝聚成“粒粒皆辛苦”的诗句。这就给人们以启迪，引人去思索其中的道理，从而使那些不知珍惜粮食的人受到深刻的教育。

其次，诗人在阐明上述的内容时，不是空洞抽象地叙说和议论，而是采用鲜明的形象和深刻的对比来揭露问题和说明道理，这就使人很容易接受和理解。像第一首的前三句，从总体意义来说都是采用了鲜明的形象概括了农民在广大田野里春种秋收等繁重劳动的辛苦。这些辛苦并换来了大量的粮食，该说是可以生活下去的，但最后一句却凌空一转，来了个“农夫犹饿死”的事实。这样，前后的情况形成鲜明的对比，引发读者从对比中去思考问题，得出结论，如此就比作者直接把观点告诉读者要深刻有力得多。再如第二首，作者在前两句并没有说农民种田怎样辛苦，庄稼的长成如何不易，只是把农民在烈日之下锄禾而汗流不止的情节作了一番形象的渲染，就使人把这种辛苦和不易品味得更加具体、深刻且真实。所以诗人最后用反问语气道出“谁知盘中餐，粒粒皆辛苦”的道理就很有说服力。尤其是把粒粒粮食比作滴滴汗水，真是体微察细，形象而贴切。

最后，诗的语言通俗、质朴，音节和谐明快，朗朗上口，容易背诵，也是这两首小诗长期在人民中流传的原因。

作者简介

李绅（772—846），字公垂，亳州谯（今安徽省亳州市谯城区）人，生于乌程县（今浙江省湖州市），中书令李敬玄曾孙。青年时曾在润州无锡（今属江苏）惠山寺读书。唐代宰相、诗人。27岁考中进士，补国子助教。与元稹、白居易交游甚密，他一生最闪光的部分在于诗歌，他是在文学史上产生过巨大影响的新乐府运动的参与者。作有《乐府新题》20首，已佚。著有《悯农》诗两首：“锄禾日当午，汗滴禾下土，谁知盘中餐，粒粒皆辛苦。”脍炙人口，妇孺皆知，千古传诵。《全唐诗》存其诗四卷。

小白杨水千丞全解读：shéi zhī pán zhōng cān zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ chū zì táng dài shī rén lǐ shēn zuò pǐn mǐn nóng èr shǒu lì lì zhè zǔ shī shēn kè dì fǎn yìng le zhōng guó fēng jiàn shí dài nóng mín de jiē xīn shēng cún zhuàng tài dì yī shǒu shī jù tǐ ér xíng xiàng dì miáo huì le dào chù shuò guǒ léi léi de kǔ quán jǐng xiàng tū chū le nóng mín xīn qín láo dòng huò dé fēng shōu què liǎng shǒu kōng kōng shī yì sī jí shǎng xī cǎn zāo è sǐ de zhī pán zhōng cān xiǎo bái yáng shuǐ qiān chéng quán xiàn shí wèn tí dì èr shǒu shī miáo huì le zài liè rì dāng kōng de zhèng wǔ nóng mín tián lǐ láo zuò de jǐng xiàng gài kuò dì biǎo xiàn le nóng mín zhōng nián xīn qín láo dòng de lì lì shēng huó zuì hòu yǐ shéi zhī pán zhōng cān jiē xīn lì lì jiē xīn kǔ zhè yàng jìn sì yùn yì shēn yuǎn de kǔ quán gé yán biǎo dá le shī rén duì nóng mín zhēn zhì de shī yì sī jí shǎng xī tóng qíng zhī xīn zǔ shī xuǎn qǔ le bǐ jiào diǎn xíng de zhī pán zhōng cān shēng huó xì jié hé rén men shú zhī de shì shí jí zhōng dì kè huà liǎo dàng shí shè huì de lì lì máo dùn quán shī fēng gé jiǎn piáo hòu zhòng jiē xīn yǔ yán tōng sú zhì piáo kǔ quán yīn jié hé xié míng kuài shī yì sī jí shǎng xī bìng yùn yòng le xū shí jié hé yǔ duì bǐ shǒu fǎ zēng qiáng le shī de biǎo xiàn lì zhè liǎng shǒu shī bù jǐn zài mín jiān guǎng fàn liú chuán zài wén xué shǐ shàng yì yǒu yí dìng yǐng xiǎng jìn dài yǐ lái gèng zuò wéi sī xiǎng jiào cái xuǎn rù le xiǎo xué jiào kē shū shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī zuò pǐn yuán wén mǐn nóng èr shǒu lǐ shēn qí yī chūn zhòng yī lì sù fèi cái yuán sù shī shòu wáng chī shàng yǐn qiū shōu wàn kē zi sì hǎi wú xián tián nóng fū yóu è sǐ qí èr chú hé rì dāng wǔ hàn dī hé xià tǔ shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī cí jù zhù shì mǐn lián mǐn zhè lǐ yǒu tóng qíng de yì sī shī yī zuò gǔ fēng èr shǒu zhè liǎng shǒu shī de pái xù gè bǎn běn yǒu suǒ bù tóng sù fàn zhǐ gǔ lèi qiū shōu yī zuò qiū chéng zi zhǐ liáng shí kē lì sì hǎi zhǐ quán guó xián tián méi yǒu gēng zhòng de tián yóu réng rán hé gǔ lèi zhí wù de tǒng chēng cān yī zuò sūn shú shí de tōng chēng shéi zhī pán zhōng cān jiǔ yù jiàn dì quán wén miǎn fèi yuè dú lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī zuò pǐn yì wén qí yī chūn tiān bō zhǒng xià yī lì zhǒng zi dào le qiū tiān jiù kě yǐ shōu huò hěn duō de liáng shí tiān xià méi yǒu yí kuài bù bèi gēng zuò de tián kě réng rán yǒu zhòng tián de nóng fū è sǐ qí èr nóng mín zài zhèng wǔ liè rì de pù shài xià chú hé hàn shuǐ cóng shēn shàng dī zài hé miáo shēng zhǎng de tǔ dì shàng yòu yǒu shéi zhī dào pán zhōng de fàn shí měi kē měi lì dōu shì nóng mín yòng xīn qín de láo dòng huàn lái de ne shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī chuàng zuò bèi jǐng gēn jù táng dài fàn shū yún xī yǒu yì hé jiù táng shū lǚ wèi chuán děng shū de jì zǎi dà zhì kě tuī dìng zhè zǔ shī wèi lǐ shēn yú táng dé zōng zhēn yuán shí wǔ nián nián suǒ zuò shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī zuò pǐn jiàn shǎng dì yī shǒu shī yī kāi tóu jiù yǐ yī lì sù huà wéi wàn kē zi jù tǐ ér xíng xiàng dì miáo huì le fēng shōu yòng zhǒng hé shōu zàn měi le nóng mín de láo dòng dì sān jù zài tuī ér guǎng zhī zhǎn xiàn chū sì hǎi zhī nèi huāng dì biàn liáng tián zhè hé qián liǎng jù lián qǐ lái biàn gòu chéng le dào chù shuò guǒ léi léi biàn dì huáng jīn de shēng dòng jǐng xiàng yǐn mǎn shì wèi le gèng yǒu lì de fā zhè sān jù shī rén yòng céng céng dì jìn de bǐ fǎ biǎo xiàn chū láo dòng rén mín de jù dà gòng xiàn hé wú qióng de chuàng zào lì zhè jiù shǐ xià wén de fǎn jié biàn de gèng wéi níng zhòng gèng wéi chén tòng nóng fū yóu è sǐ tā bù jǐn shǐ qián hòu de nèi róng lián guàn qǐ lái le yě bǎ wèn tí tū chū chū lái le qín láo de nóng mín yǐ tā men de shuāng shǒu huò dé le fēng shōu ér tā men zì jǐ hái shì liǎng shǒu kōng kōng cǎn zāo è sǐ shī pò shǐ rén men bù dé bù dài zhe chén zhòng de xīn qíng qù sī suǒ shì shuí zhì zào le zhè rén jiān de bēi jù zhè yī wèn tí shī rén bǎ zhè yī qiè fàng zài mù hòu ràng dú zhě qù xún zhǎo qù sī suǒ yào bǎ zhè liǎng fāng zōng hé qǐ lái nà jiù zhèng rú mǎ kè sī suǒ shuō de láo dòng tì fù zhě shēng chǎn le jīng rén zuò pǐn qí jī rán ér láo dòng tì láo dòng zhě shēng chǎn le chì pín láo dòng shēng chǎn le gōng diàn dàn shì tì láo dòng zhě shēng chǎn le dòng kū láo dòng shēng chǎn le měi dàn shì gěi láo dòng zhě shēng chǎn le jī xíng dì èr shǒu shī yī kāi tóu jiù miáo huì zài liè rì dāng kōng de zhèng wǔ nóng mín yī rán zài tián lǐ láo zuò nà yī dī dī de hàn zhū sǎ zài zhuó rè de tǔ dì shàng zhè jiù bǔ xù chū yóu yī lì sù dào wàn kē zi dào sì hǎi wú xián tián nǎi shì qiān qiān wàn wàn gè nóng mín yòng xuè hàn jiāo guàn qǐ lái de zhè yě wéi xià miàn lì lì jiē xīn kǔ xié qǔ le zuì fù yǒu diǎn xíng yì yì de xíng xiàng kě wèi yī yǐ dāng shí tā gài kuò dì biǎo xiàn le nóng mín bù bì yán hán kù shǔ yǔ xuě fēng shuāng zhōng nián xīn qín láo dòng de shēng huó shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ bú shì kōng dòng de shuō jiào bú shì wú bìng de shēn yín tā jìn sì yùn yì shēn yuǎn de gé yán dàn yòu bù jǐn yǐ tā de shuō fú lì qǔ shèng ér qiě hái yóu yú zài zhè yī shēn chén de kǎi tàn zhī zhōng níng jù le shī rén wú xiàn de fèn mèn hé zhēn zhì de tóng qíng shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī zhè liǎng shǒu xiǎo shī zài bǎi huā jìng lì de táng dài shī yuàn tóng nèi xiē míng piān xiāng bǐ suàn bù shàng jīng pǐn dàn tā què liú chuán jí guǎng fù rú jiē zhī bù duàn dì bèi rén men suǒ yín sòng pǐn wèi qí zhōng bú shì méi yǒu yuán yīn de shǒu xiān zhè liǎng shǒu shī suǒ shū xiě de nèi róng shì rén men jīng cháng jiē chù dào de zuì shú xī de shì qíng dàn shì zuì shú xī bù yí dìng zhēn zhī dào shēng huó zhōng jiù yǒu xǔ duō shú shì wú dǔ de qíng kuàng rú guǒ yī dàn yǒu rén jiā yǐ diǎn bō huò dào míng shí zhì huò zhǐ chū suǒ bāo hán de mǒu zhǒng dào lǐ jiù huì jué de hěn xǐng mù hěn qīng chǔ cóng ér jiā shēn le rèn shi zhè liǎng shǒu xiǎo shī suǒ yǐ yǒu shēng mìng lì jiù yǒu zhè yī fāng miàn dí dào lǐ chūn zhòng yī lì sù qiū shōu wàn kē zi zhè gè chūn zhòng qiū shōu de jǐng xiàng dà gài shì rén rén xí jiàn zhòng rén jiē zhī de rán ér wǎng wǎng nán yú xiàng shī rén nà yàng qù lián xì shè huì jiē jí ér sī kǎo yī xiē wèn tí shī rén què xiǎng dào le tā cóng sì hǎi wú xián tián de dà fēng shōu jǐng xiàng lǐ kàn dào nóng fū yóu è sǐ de cán kù xiàn shí zhè yì diǎn bō jiù yì cháng jīng rén xǐng mù zì rán gěi rén liú xià shēn kè de yìn xiàng zài rú pán zhōng cān zhè yuán shì rén men tiān tiān jiē chù dùn dùn bì shí de rán ér bìng méi yǒu shuí xiǎng dào bǎ zhè lì lì liáng shí hé nóng mín zài liè rì zhī xià de hàn shuǐ lián xì zài yì qǐ shī rén mǐn ruì dì guān chá dào le bìng níng jù chéng lì lì jiē xīn kǔ de shī jù zhè jiù gěi rén men yǐ qǐ dí yǐn rén qù sī suǒ qí zhōng de dào lǐ cóng ér shǐ nèi xiē bù zhī zhēn xī liáng shí de rén shòu dào shēn kè de jiào yù shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī qí cì shī rén zài chǎn míng shàng shù de nèi róng shí bú shì kōng dòng chōu xiàng dì xù shuō hé yì lùn ér shì cǎi yòng xiān míng de xíng xiàng hé shēn kè de duì bǐ lái jiē lù wèn tí hé shuō míng dào lǐ zhè jiù shǐ rén hěn róng yì jiē shòu hé lǐ jiě xiàng dì yī shǒu de qián sān jù cóng zǒng tǐ yì yì lái shuō dōu shì cǎi yòng le xiān míng de xíng xiàng gài kuò le nóng mín zài guǎng dà tián yě lǐ chūn zhòng qiū shōu děng fán zhòng láo dòng de xīn kǔ zhèi xiē xīn kǔ bìng huàn lái le dà liàng de liáng shí gāi shuō shì kě yǐ shēng huó xià qù de dàn zuì hòu yī jù què líng kōng yī zhuàn lái le gè nóng fū yóu è sǐ de shì shí zhè yàng qián hòu de qíng kuàng xíng chéng xiān míng de duì bǐ yǐn fā dú zhě cóng duì bǐ zhōng qù sī kǎo wèn tí dé chū jié lùn rú cǐ jiù bǐ zuò zhě zhí jiē bǎ guān diǎn gào sù dú zhě yào shēn kè yǒu lì dé duō zài rú dì èr shǒu zuò zhě zài qián liǎng jù bìng méi yǒu shuō nóng mín zhòng tián zěn yàng xīn kǔ zhuāng jià de cháng chéng rú hé bù yì zhǐ shì bǎ nóng mín zài liè rì zhī xià chú hé ér hàn liú bù zhǐ de qíng jié zuò le yī fān xíng xiàng de xuàn rǎn jiù shǐ rén bǎ zhè zhǒng xīn kǔ hé bù yì pǐn wèi dé gèng jiā jù tǐ shēn kè qiě zhēn shí suǒ yǐ shī rén zuì hòu yòng fǎn wèn yǔ qì dào chū shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ de dào lǐ jiù hěn yǒu shuō fú lì yóu qí shì bǎ lì lì liáng shí bǐ zuò dī dī hàn shuǐ zhēn shì tǐ wēi chá xì xíng xiàng ér tiē qiè shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī zuì hòu shī de yǔ yán tōng sú zhì piáo yīn jié hé xié míng kuài lǎng lǎng shàng kǒu róng yì bèi sòng yě shì zhè liǎng shǒu xiǎo shī cháng qī zài rén mín zhōng liú chuán de yuán yīn shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ quán shī yì sī jí shǎng xī zuò zhě jiǎn jiè lǐ shēn zì gōng chuí bó zhōu qiáo jīn ān huī shěng bó zhōu shì qiáo chéng qū rén shēng yú wū chéng xiàn jīn zhè jiāng shěng hú zhōu shì zhōng shū lìng lǐ jìng xuán zēng sūn qīng nián shí céng zài rùn zhōu wú xī jīn shǔ jiāng sū huì shān sì dú shū táng dài zǎi xiàng shī rén suì kǎo zhōng jìn shì bǔ guó zǐ zhù jiào yǔ yuán zhěn bái jū yì jiāo yóu shén mì tā yī shēng zuì shǎn guāng de bù fèn zài yú shī gē tā shì zài wén xué shǐ shàng chǎn shēng guò jù dà yǐng xiǎng de xīn yuè fǔ yùn dòng de cān yù zhě zuò yǒu yuè fǔ xīn tí shǒu yǐ yì zhe yǒu mǐn nóng shī liǎng shǒu chú hé rì dāng wǔ hàn dī hé xià tǔ shéi zhī pán zhōng cān lì lì jiē xīn kǔ kuài zhì rén kǒu fù rú jiē zhī qiān gǔ chuán sòng quán táng shī cún qí shī sì juǎn jì xù yuè dú

本书首发来自存档看书，第一时间看正版内容！